ตอนที่ 2 ท้องทุ่งสีทองกับปากท้องของชาติ(นวนิยาย เมี่ยงคำ)

ที่นี่เป็นเถียงนาเก่ามีเสาทำด้วยลำต้นของไม้เนื้อแข็งอายุไม่น่าต่ำกว่าร้อยปีแต่ดูแล้วยังแข็งแรงรับน้ำหนักได้ดี ส่วนผนังและพื้นทำจาก ‘ฟากไม้ไผ่’ ขั้นตอนทำฟาก คือการนำไม้ไผ่ทั้งลำมาสับพอให้ไม้ไผ่แตกแล้วผ่าเป็นแผ่นจากนั้นเลาะเอาตาไม้ไผ่ออก บนหลังคามุงด้วยหญ้าแฝก ด้านข้างมีราวระเบียงและลูกกรงยื่นออกมา ฉันสันนิษฐานเอาเองว่าไม้ที่นำมาทำลูกกรงน่าจะได้จากกิ่งก้านของต้นฉำฉาเพราะเนื้อไม้ดูเปราะบางและน้ำหนักเบามาก ไม่รู้ว่าใครเป็นคนสร้างเถียงนาหลังนี้แต่ดูจากสภาพแล้วคงจะถูกสร้างมาไม่ต่ำกว่ายี่สิบปีเพราะฟากเก่าจนผุพังออกไปบางส่วน บนขื่อหลังคามีใยแมงมุมเกาะอยู่เป็นหย่อม ๆ และถูกเขม่าควันไฟรมจนเป็นสีดำ

มุมหนึ่งของเถียงนาถูกจัดให้เป็นห้องครัว มีหม้อแกงก้นดำปี๋สองใบแขวนไว้บนผนังและวางเตาไฟก้อนเส้าไว้ที่พื้น ลักษณะของเตาไฟก้อนเส้านั้นเป็นการนำก้อนหินที่มีขนาดใกล้เคียงกันสามก้อนมาวางเป็นสามเส้า โดยหินทั้งสามก้อนจะถูกวางอยู่บนแม่เตาไฟเพื่อกันไม่ให้ไฟไหม้พื้น ส่วนแม่เตาไฟทำมาจากกรอบไม้สีเหลี่ยมสูงจากพื้นเจ็ดถึงแปดนิ้วข้างในกรอบอัดดินเพื่อกันความร้อนไม่ให้ถึงพื้น เชื่อกันว่าแม่เตาไฟของทุกบ้านจะมีผีผู้หญิงสิงสถิตอยู่ในนั้นเพื่อคอยปกป้องดูแลให้การหุงหาอาหารของบ้านเป็นไปด้วยความปกติสุขและราบรื่น ถ้าผู้ใดกราบไหว้แล้วจ่มคาถาบทนี้ก่อนเข้านอนบ้านที่มีลูกเล็กเด็กแดงก็จะไม่ฉี่ราดใส่นอน

“ก้อนเส้าแก้วสามหน่วยเฮียงกัน แลง งาย หุงแกงต้มสู่ เจ้าอย่าจ่มอย่าฮ้อน ให้เย็นเรื่อยอยู่ สู่ยาม” (คาถาบูชาเตาไฟ)

อืม…แม่คงจะยุ่งมากจนไม่มีเวลากราบท่านแน่ ๆ เลย

ตอนนี้แม่กำลังง่วนอยู่กับการเตรียมอาหารกลางวันสำหรับพ่อ ปู่และคนงานเกี่ยวข้าวอีกสิบชีวิตที่กำลังยืนเกี่ยวข้าวกันอยู่กลางทุ่งนา บางครั้งแม่ก็ละสายตาจากอาหารที่กำลังทำอยู่แล้วมองมาที่ฉันเป็นระยะเพราะแม่คงจะะระแวงว่าฉันจะซนจนกลิ้งตกลงไปจากเถียงนาเหมือนเมื่อสองวันก่อน

ความหนาวเย็นและเสื้อผ้าที่ห่อตัวหลายชั้นทำให้ฉันขยับตัวอย่างยากลำบาก แต่ด้วยปณิธานอันแรงกล้าที่จะเลิกเป็นคนเอาแต่นั่งกินนอนกิน ฉันจึงตัดสินใจว่าจะ ‘ยืน’ ให้ได้เป็นครั้งแรกภายในวันนี้ เมื่อคิดได้ดังนี้แล้วฉันจึงนั่งโยกตัวไปข้างหน้าพร้อมกับใช้มือน้อย ๆ ไขว่คว้าไปที่ลูกกรงอย่างสะเปะสะปะจนสามารถใช้มือสอดเกี่ยวเข้ากับลูกกรงได้ จากนั้นก็ค่อย ๆ ดันตัวให้ยืดสูงขึ้นโดยทิ้งน้ำหนักไปไว้ที่มือทั้งสองข้าง

“ตุ๊บ!” ฉันล้มลงหงายท้องก้นกระแทกลงไปบนผืนผ้านวมอย่างจังพลันสายตาก็หันไปสบกับแม่เข้าพอดี แม่คงตกใจเมื่อได้ยินเสียงก้นของฉันกระทบพื้นแต่เมื่อไม่มีเสียงร้องไห้ดังออกมาจึงไม่ได้เดินมาดูและก้มหน้าก้มตาเร่งมือทำกับข้าวต่อไป ฉันตะเกียกตะกายลุกขึ้นนั่งอีกครั้งพร้อมกับบอกตัวเองว่า เอาน่า! ค่อย ๆ ตั้งสติแล้วลองใหม่อีกที

หลังจากความพยายามผ่านไปครั้งที่เท่าไหร่ฉันเองก็จำไม่ได้และในที่สุดมันก็สำเร็จจนได้ ตอนนี้ฉันสามารถยืนหยัดด้วยขาเล็ก ๆ สองข้างของตัวเองได้แล้ว ฉันใช้มือน้อย ๆ ยึดเกาะลูกกรงไว้อย่างมั่นคงเพื่อไม่ให้พลาดท่าล้มหงายท้องลงไปอีก เมื่อลุกขึ้นยืนได้จนสำเร็จแล้วรางวัลสำหรับความพยายามในครั้งนี้คือภาพที่ปรากฏขึ้นอยู่เบื้องหน้า

ท้องทุ่งสีทองเหลืองอร่ามสุดลูกหูลูกตาล้อมรอบไปด้วยภูเขาสีเขียวมรกตสูงต่ำสลับกัน กลางแปลงนามีจุดเล็ก ๆ หลายจุดกำลังเคลื่อนไหวอยู่ เมื่อปรับสายตาเพ่งมองอีกทีจึงเห็นว่าเป็นชาวนากำลังเกี่ยวข้าวนั่นเองพวกเขายืนเรียงเป็นแถวหน้ากระดานในมือถือเคียวสอดเกี่ยวเข้าไปในต้นข้าวอย่างชำนิชำนาญและเป็นจังหวะ เมื่อเกี่ยวข้าวจนเต็มวงแขนแล้วก็นำรวงข้าววางเรียงรายไว้เพื่อตากน้ำค้างและรอมัดด้วยไม้ตอกในขั้นตอนต่อไป

พระอาทิตย์ดวงโตเคลื่อนมาอยู่ตรงกลางศีรษะพอดีเป็นเวลาเดียวกับที่คนงานเกี่ยวข้าวจำนวนสิบคนเดินแถวตอนเรียงหนึ่งมุ่งตรงมาที่เถียงนา คนงานกลุ่มนี้เป็นคนลาวที่แอบลักลอบข้ามแม่น้ำเหืองมาเพื่อขายแรงงานในฤดูเกี่ยวข้าว พวกเขาสวมเสื้อผ้าเก่า ๆ ขาด ๆ มีผ้าขาวม้าพันไว้บนหัวเพื่อกันแดดและเอาไว้เช็ดคราบเหงื่อไคล บางคนก็สวมงอบใบลาน  ทับลงไปอีกที ใบหน้าแต่ละคนดำคล้ำมีเหงื่อไหลนอง เสื้อผ้าเปียกชื้นไปด้วยเหงื่อผสมกับน้ำค้าง

เมื่อถึงเวลาพักกินข้าวเที่ยงแล้ว ทุกคนจึงขึ้นมารวมตัวกันล้อมวงกินข้าวจากสำรับที่แม่เตรียมไว้ให้ ฉันชะเง้อคอมองไปยังสำรับอาหารที่วางอยู่ด้วยความสงสัยใคร่รู้ว่าพวกผู้ใหญ่กินอาหารแบบไหนกัน มันจะเป็นกล้วยบดผสมกับข้าวต้มเละ ๆ แบบที่ฉันกินอยู่ทุกวันหรือเปล่านะ

อ๊ะ! ไม่ใช่แฮะ อาหารที่แม่ทำเป็นเมนูลาบเนื้อวัวดิบและต้มแซ่บที่มีแต่เนื้อติดกระดูกเพราะได้เลาะเอาเนื้อส่วนใหญ่มาทำลาบจนหมดแล้ว เสิร์ฟพร้อมกับจานผักแนมซึ่งเป็นผักที่มีกลิ่นฉุนเพื่อดับกลิ่นคาวของเนื้อสด ได้แก่ ผักกาดขิ่ว ผักคาวตอง ยอดมะกอก แตงกวาและพริกขี้หนูสด ฉันเห็นพวกคนงานกินข้าวกันอย่างเอร็ดอร่อยพลางพูดจาหยอกล้อเล่าเรื่องตลกโปกฮาให้กันฟังอย่างสนุกสนาน

พออิ่มแล้วแต่ละคนก็แยกย้ายกันลงไปนอนพักผ่อนใต้ร่มของต้นมะขามยักษ์ด้านล่างเพื่อออมแรงไว้สู้กับภารกิจรอบบ่าย ส่วนแม่ก็เก็บสำรับและจานชามที่ทุกคนกินเสร็จแล้วไปล้าง ปล่อยให้ฉันยืนเกาะลูกกรงเล่นอยู่คนเดียว

อ่านต่อ ตอนที่ 1 เมี่ยงคำ คลิ๊กที่นี่…